Memorial Şişli Hastanesi Endokrinoloji Alanından Uz. Dr. Yavuz Yalçın, D vitamini konusunda buna neden olan eksikliği ve bunun için alınması gereken tedbirler hakkında bilgiler verdi.
KEMİK YAPISI İÇİN ÇOK ÖNEMLİ
Bağışıklık sistemi amacıyla bedenimiz için çok önemli bir yere sahip olan D vitamini, en başta kemik yapımız olmak üzere çok değişik noktalarda önemli fonksiyonlarda rol almaktadır. Diyetle alınmış olunan kalsiyum ile fosforun bağırsaklarımızdan kolay bir şekilde emilmesini sağlamaktadır. Vücudumuzdaki kalsiyum ile fosfor dengesini sağlamış oluyorken, kemik erimesine neden olan paratiroid hormonun sağlığısına engel olmaktadır. Kemik ve kas yapımızın sağlığı açısından alınması gerekli olan D vitamininin bağışıklık düzenine olumlu etkisinin olduğu bilinmektedir. Bunların yanında hipertansiyon problemi, kalp rahatsızlıkları, değişik kanser türleri ile bağışıklık sistemi sorunlarına karşı koruyucu bir etkisi bulunmaktadır.
D vitamininden kaynaklı olan eksiklik anne adayı kadınları da olumsuz bir şekilde etkileyebilir. Gebelik zamanında anne adayının yanında çocuğun sağlığı bakımından da D vitamini almaya dikkat edilmelidir. D vitamini eksik kaldığında anne adayında “gebelik zehirlenmesi” ismi verilmekte olan preeklamsi/eklamsi riskinde yükseliş yaşanırken gebelik şeker dengesi ve kemik erime sorunu da görülebilmektedir. Hamilelik döneminde D vitamini eksikliğinden kaynaklı kalsiyum emiliminde azalışa sebep olurken; yetersiz seviyedeki kilo alımı, halsizlik durumu, yorgunluk problemi, kas ve kemik sızlamaları benzeri şikayetlerin oluşmasına yol açmaktadır. D vitamin oranının düşük bulunduğu annelerde sezaryen yöntemiyle gerçekleşen doğum daha fazla göstermektedir. Anne adayına uygulanması planlanan D vitamini desteğine hamileliğin 12’inci haftasından itibaren başlanılmış olması gerekmektedir. Hamilelik devamında sürmesi gereken D vitamini takviyesinin emzirme dönemi 6’ıncı ayına kadar devam ettirilmesi önemlidir.
ÇOCUKLAR ÜZERİNDE KALICI ETKİSİ VAR
Gebelik devamında bebek kalsiyuma olan ihtiyacını anneden almaktadır. Annenin hamilelik ve emzirme zamanı normal kalsiyum ihtiyacı amacıyla D vitamini seviyesinin yeterli olması gerekmektedir. D vitamini eksik olan annelerden doğmuş olan çocuklarda düşük doğum seyri, kemiklerde yumuşaklık ve zayıflamaya bağlı olan şekil sorunları görülebilmektedir. Bunların yanı sıra çocuğun bıngıldağının olması gerekenden büyük olması, geç kapanması veya kapanmaması, kas düzeyinde zayıflık ve diş çıkmasında gecikme devamlı şekilde karşılaşılmış olan durumlar arasında bulunmaktadır. Hamilelikte D vitamini yetersizliğinin yenidoğan çocuk üzerindeki etkileri kalıcı şekilde olabilmektedir. Bu etkenler doğumun ardından verilmesi planlanan D vitamini desteği ile tam şekilde düzeltilemeyebilir. Bu hal öncelikle beyin ve bağışıklık sistemi üzerinde olan gelişimde önemlidir.
EN ÇOK GÜNEŞ IŞIĞINDA BULUNUYOR
En ekonomik olan ve en önemli D vitamini almanın yolu güneş olduğu asla unutmamalıdır. Güneşli bir yerde en az 15/20 dakika zaman kadar yürünmesi günlük şekilde D vitamini eksikliğini giderebilmek için yeterli olmaktadır. Gerekli görülen güneş ışığı seviyesi, kişinin yaş durumu, deri rengi veya güneşlenme zamanına göre değişim göstermektedir. D vitaminin deride oluşu, ileri yaşla beraber gitgide azalma göstermektedir. Derinin rengi koyu olan insanlarda, yeterli seviyedeki D vitamininin deride oluşabilmesi amacıyla, öncelikle kış ayı içinde uzun zaman gün ışığına ihtiyaç vardır.
D vitamini konusunda eksiklik yaşamamak amacıyla sağlıklı beslenmeli güneşin az görüldüğü bu aylarda D vitamini eksikliği oluşmaması adına beslenme sistemine özen gösterilmelidir. Yağ durumundan zengin somon, sardalye, uskumru ile ton balığı bol bol yenilmelidir. Bunun yanında süt, süt ürünleri ile yumurtanın da beslenme düzenine ilave edilmesi gerekmektedir. Bitkilerdeyse maydanoz, ısırgan otu ile yoncada D vitamini yer almaktadır. Beslenme durumu vücudun D vitamine olan ihtiyacın yüzde15/20’sinin karşılanmış olduğu unutulmamalıdır. Kış ayı döneminde mümkün olduğu kadar güneş almak ve yetersiz olduğunda doktor kontrollü D vitamini desteği alınması gerekir.
D VİTAMİNİ SEVİYESİ NASIL YÜKSELTİLİR?
Öncelikle güneşin yüzünü çok az göstermiş olduğu sonbahar ile kış ayı dönemlerinde güneşlenme zaman süresini uzun tutmak gereklidir. Soğuktan korunabilmek amacıyla evde camın arkasında veya otomobilde güneş almak D vitaminin oluşabilmesi amacıyla gerekli UVB ışın yapısının alınmasına engel olduğu için bir faydası olmamaktadır. D vitamini alımına birçok faktör bulunmaktadır;
. vitamini almak için gerekli olan güneş ışınlarının özellikle UVB ışınları, kış döneminde daha az ulaşmaya başlamaktadır. Her geçen günün kısalması ve bedenimizin büyük bir bölümünün giysilerle kapanmış olması da D vitamini yönünden dezavantaj bir durumdur.
• Havanın kirlenmesi güneşin UVB ışınlarını tutarak D vitamine engel olabilmektedir.
• D vitamininden faydalanmak için kilit rol oynamakta olan karaciğer ya da böbreklerde ortaya çıkmış olan problemler D vitamini konusunda eksikliğe neden olabilmektedir.
• Sigara kullanım düzeyi, yeterli düzeyde ve dengeli bir şekilde beslenmemek, kullanılmakta olan bazı ilaçların varlığı D vitamini üretimine engel olabilmektedir.
• Bağırsaklarda edilmiş olan D vitamini, ister besinlerden ister takviye edilen ilaçlardan rahat bir şekilde emilmesini ve vücuda girmesine engel olan çölyak rahatsızlığı benzeri sindirim problemleri D vitamini yetersizliğine neden olabilir.
• 20 faktör özellikli ve bunun üstünde güneş koruyucular deri içerisinde D vitamini oluşumunu azaltmaktadır veya tamamen engel olmaktadır.
