Bankalar, kredi ve sermaye ile ilgili tüm ekonomik işlemleri gerçekleştiren kuruluşlardır. Bankacılık hizmetleri müşterilerinin istek ve ihtiyaçlarını dikkate alarak taleplere göre şekillenerek hizmet verir. İhtiyaçlara göre de banka türleri bulunuyor.
Bankaların müşterileri gerçek kişiler ve tüzel kişiler olabileceği gibi bankacılık hizmeti müşterilerinin ihtiyaçlarına göre şekillenir. Gerçek ve tüzel kişiler ihtiyaçları doğrultusunda finansal hizmet veren bankalara başvurarak ilgili işlemlerini yaptırırlar. Bankacılık hizmetleri mevduat hesabı, tevdiat hesabı farklı niteliklerdeki birikim hesapları ve altın hesapları gibi çeşitli çeşitli hizmetler vererek müşterilerinin ihtiyaçlarını karşılamaktadırlar. Ancak farklı farklı finansal hizmet veren bu bankalarda kendi aralarında amaçlarına ve hitap ettikleri gruplara göre kategorileşmiştir.
Banka Türleri Nelerdir?
Merkez bankası, iş ve ticaret bankaları, ziraat ve sanayi bankaları ve yatırım ve kalkınma bankları olmak üzere ayrılmıştır.
Merkez Bankası
Özet olarak tüm kamu ve özel bankaların bankacılık hareketlerini düzenlemek amacıyla kurulmuştur. Merkez Bankası’nın;
- Ülke genelinde banknot miktarına karar vermek,
- Devlet için veznedarlık yapmak,
- Mali ve iktisadi konularda danışmanlık yapmak,
- Kredileri düzenlemek ve denetlemek,
- İki ülke arasındaki tasfiyeleri sağlamak gibi önemli görevleri vardır.
İş ve Ticaret Bankaları
İş ve Ticaret Bankaları ise devlet sermayeli olarak çalışan bu bankalar işletmelerin uzun vadeli kredi alma işlemleri ile ilgilenir. Piyasada karşılaştığımı ve ilişki içerisinde olduğumuz birçok banka iş ve ticaret bankasına örnektir.
Ticari bankaların amacı kar elde etmektir. Amaçları mevduat bankaları ile aynıdır. Ticarette kar elde etmek amaçlandığı için adı ticaret bankası olarak tanımlanmaktadır. Bunları mevduat bankaları da denilmektedir. Nedeni ise müşterilerinden mevduat almaları ve diğer ihtiyacı olan müşterilerine finansal kaynak olarak vermeleridir. Ancak bunu belli ücretlendirme karşılığında gerçekleştirirler. Finansal kaynaklar ise kısa ve orta vadeli olarak verilir. Uzun vadeli verilmez.
Ticaret bankalarının temin ettikleri mevduatları müşterilerine finansal kaynak olarak vermesi ekonomi içinde kaydi para oluşmasına sebebiyet verir. Bu nedenle de bankalarda kredi hacimlerinde meydana gelen değişimler ekonominin para arzının değişmesine yol açar. TCMB ise gerçekleştireceği politikalar kapsamında bankaları aracı olarak kullanarak ekonomik düzenin oluşturulması için çalışmalar yapar. Bunun sonucunda ise bankalara benzer şekilde Ticaret Bankaları toplamış oldukları fonları mevduat munzam karşılığı olarak ayırır. Ancak bunu TCMB’nin belirlediği oranlarda gerçekleştirir. Geriye kalan toplam fon ise çeşitli türlerdeki hizmetler için müşterilere sunulur.
Ticaret Bankalarının amacının kar etmek olduğunu söylemiştir. Bu nedenle rekabet oluşur. Devamlı olarak kampanya, reklam şeklinde uygulamalara başvurulur. Bunun sonucunda ise avantajlı hizmetler meydana çıkar. Ticaret Bankalarının hizmette bulunduğu seçenekler ise şu şekildedir;
- Döviz işlemleri,
- Kiralık kasa hizmeti,
- Sigortacılık ürünleri,
- Para transferleri,
- Tahvil ve hisse senedi ihracı,
- Nakdi ve gayri nakdi kredi işlemleri.
Tasarruf (Mevduat) Bankaları
Tasarruf (mevduat) Bankaları genellikle gelişmiş ülkelerde yoğun olarak kullanılmaktadır. Kısa ve uzun vadeli mevduatlar ile karşılığında faiz getirisi vermektedir. Bu bankalar genellikle tutar değerinde karşılık olarak bir ipotek istenerek müşterilerine orta ve uzun vadeli krediler verebilmektedir.
Tasarruf Bankalarının tasarruf alışkanlığına benzer amacı vardır. Ev ve araba sahibi olmak, tatile gitmek, iyi eğitim almak, yurt dışına tatile gitmek için herkesin hedefidir. Bunun için ise çok çalışır, çeşitli girişimlerde bulunuruz. Bunun için atılan ilk adım ise tasarruftur. Bankalar ise insanların isteklerine, ihtiyaçlarına yanıt verebilmek adına tasarruf konusunda da girişimde bulunmuşlardır. Tasarruf etme isteğini fırsata çeviren bankalar, hizmetleri arasında mevduat seçeneğini de eklemişlerdir. Peki nasıl oluyor?
Eğer bir miktar paranız varsa bunu bankaya yatırıyorsunuz ve bankaların güvenli kasalarında saklanıyorlar. Bunun için ise ilk olarak hesap açılışı gerçekleştirmeniz gerekiyor. Devamında ise birikimlerini yatırmanız gerekiyor. Birikimlerini ne kadar süreliğine bankada tutmak istediğinizi belirliyor, ona göre de faiz anlaşması sağlıyorsunuz. Belirlenen faiz oranına göre de bankada duran paranız yıllık olarak değer kazanıyor.
Ziraat ve Sanayi Bankaları
Ziraat ve Sanayi Bankaları ise tarım ile uğraşan ve çiftçilik yapan müşteriler için gerekli ihtiyaçlarını karışmak amacıyla kurulmuştur.
Yatırım ve Kalkınma Bankaları
Yatırım ve Kalkınma Bankaları kamu kuruşlarının ya da özel kurumların yüklü miktardaki fon isteklerine karşılık vererek işlemlerini sürdüren bankacılık çeşididir. Buna ek olarak kar amacı güderek şirketlerin hisse senetlerini ve tahvillerini piyasaya sunmaktadır. Yatırım ya da mevcut halinden büyümeyi amaçlayan kurumlar için yatırım ve kalınma banklarından aldıkları krediler veya hisse ve tahvillerinin yüksek kar ile piyasaya sürülmesi çok önemli bir işlemdir.
Kalkınma Bankacılığı gelişmiş ülkelerde son derece önemlidir. Ancak artık gelişmekte olan ülkelerde de önem arz etmeye başlamıştır. Ülkenin kalkınmasına önemli oranda destek veren Kalkınma Bankaları, hem küçük hem de büyük ölçekli tüm firmaların girişimcilik projelerine destek sağlarlar. Destekler arasında ise önceliklerini her zaman endüstriyel sektörlere verilirler. Kalkınma Bankalarının asıl hedefi ise endüstriyel ticaret içinde yer alan tüm firmalara uzun vadeli kaynak temini sağlamaktır.
Kalkınma Bankalarının bunların yanı sıra faaliyet gösterdiği başka alanlar da bulunur. Bunlar;
- Şirket satın almak,
- Döviz almak ve satmak,
- Özelleştirme,
- Menkul değerlere yatırım.
Kıyı Bankacılığı
Kıyı Bankacılığının diğer bir tanımlama şekli off-shore’dir. Türkiye’de bu banka türü bulunmamaktadır. Ancak çeşitli hizmetleri bulunur. Ticari kurumların işlemlerini yapar. Kıyı bankacılığı hizmeti veren bankalar genel olarak kuralların çok katı olmadığı ülkelerde bulunur. Örneğin;
- Bahreyn,
- Bahama Adaları
- Cayman Adaları,
- Aruba,
- Dublin,
- Malta,
- Singapur,
- Uruguay.
