İlk olarak İşletme Nedir? Sorusunun cevabına bakalım. İşletme, bir malın ya da hizmetin sistemli ve planlı olarak üretim şekline denilmektedir. İşletmelerin amaçları vardır. Bunlar;
- Üretilen maldan ya da hizmetten kazanç elde etmek,
- Üretilen malın ya da hizmetin hedef alınan tüketicilere karşı hizmet faktörünün bulunması. Bu nasıl olur? Üretilen mal ya da hizmetin bir payı devlete vergi olarak verilir. Bir payı da varsa ortaklara ve çalışanlara verilir. Geri kalan pay ile de kar elde edilmelidir. Böylelikle de uzun ömürlü olması sağlanır ve topluma hizmet edilmiş olunur.
- İşletmenin diğer amacı ise, üretilen hizmet ya da maldan kar edilip, topluma hizmet verilirken, aynı zamanda da işletmenin yaşam faaliyetlerini sürdürmesi gerekir.
İşletmenin 4 tane üretim unsuru bulunmaktadır. Bunlar;
- Sermaye,
- Girişimci,
- Doğa,
- Emek.
İşletme Nedir? Çeşitleri Nelerdir? Kaç Çeşit İşletme Bulunur?
İşletme Nedir? Sorusundan sonra kaç çeşit işletme olduğundan bahsedeceğiz. İşletme 3 grupta incelenir ve bu gruplarda kendi aralarında ayrılır. Bunlar;
- Tek Kişi İşletmeleri
- Şirketler
- Adi Şirketler
- Ticari Şirketler
- Kooperatifler
Ticari şirketlerde kendi arasında 2’ye ayrılır. Bunlar Şahıs Şirketleri ve Sermaye Şirketleridir. Bunlarda yine kendi aralarında ayrılmaktadır. Yazımızın devamında detaylı bir şekilde anlatacağız. Şimdi Tek kişi işletmelerden başlayacağız.
Tek Kişi İşletmeleri Nedir? Tek Kişi İşletmelerin Amacı Nedir?
Tek kişi işletme, tümünün en basit hali olarak düşünülmelidir. Bu işletmenin tek bir sahibi bulunur ve o kişi işletmesi hakkında istediği her kararı alıp, uygulayabilir ve denetleyebilir. Oluşabilecek tüm riskler de şirket sahibine ait olur.
Tek kişi işletmelerin kurulması ve kapanmaları diğerlerine göre çok kolaydır. Ancak sermaye yetersizliğinden dolayı büyümeleri biraz zordur.
Kaç Çeşit Şirket Vardır? Farkları Nelerdir?
İşletme Nedir? Şirket Nedir? Kaç çeşit şirket var? 2 farklı türde şirket bulunmaktadır. Bunlar; Adi Şirketler ve Ticari Şirketlerdir. Ticari şirketler de kendi arasında Şahıs Şirketleri ve Sermaye Şirketleri diye ikiye ayrılır. Bunların da kendi aralarında alt dalları bulunmaktadır.
Şahıs Şirketleri;
- Kollektif Şirketler
- Komondit Şirketler
Sermaye Şirketleri;
- Anonim Şirketler,
- Limited Şirketler,
- Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler.
Ortak ekonomik hedef ve çıkarları uygulamak yahut bu kapsamda çok sayıda kişinin emek ve sermayelerini sözleşme altında birleştirilerek kurulan işletmelere şirket denilir. Bu işbirliğin varlığından söz edebilmek için ise kriterler bulunmaktadır. Bunlar;
- Ortaklık olması halinde birden fazla kişinin olması gerekmektedir. Söz konusu kişiler ise hem tüzel hem de gerçek olabilir ve o kişilere hissedar, şerik ya da pay sahibi denilmektedir.
- Ortak bir hedefin olması gerekmektedir.
- Bu hedefe ulaşabilmek için de sözleşme yapılması gerekmektedir.
Adi Şirket Nasıl Kurulur? Adi Şirket Neler Yapar?
Adi Şirket 2 ya da daha fazla kişiyle kurulur. Bu şirketin amacı da mal ve emekleri ortaya koyarak, topluma hizmet etmektir.
Adi Şirket, sahibinden ayrı bir varlığı olmayan şirket türüdür. Yani en basit şirket modeli denebilir. Borçlar Kanunu’na tabi olmayan şirketlerin tüzel kişilikleri olmamaktadır. Bu sebeple de kendilerine ait olan mal varlıkları üzerinde ortakların müşterek mülkiyetleri olmaktadır.
- Şirketler ve şirketin mal varlıklarıyla ilgili hukuki eylem ve işlemlerde tüm ortakların beraber hareket etmeleri gerekmektedir.
- Adi şirketlerin kuruluşları belli bir şekle tabi değildir.
- Sadece yazılı sözleşme kurulması mümkündür. Sözleşmenin noter tarafından onaylatılması gerekmektedir.
- Alınan tüm kararlar ortakların oy birliği tarafından olur.
- Şirketin yönetimi de ortakların hepsine ait olmaktadır.
- Borçlanma halinde yine ortakların tümü sorumlu olmaktadır.
- Adi Şirketin Ticaret Siciline tescil ve ilanı mecburi değildir.
- Adi Şirketi kuran kişi eğer tüccar pozisyonundaysa, bağlı olunan bölgenin Ticaret Odasına bireysel olarak kayıt yaptırması gerekmektedir.
- Asgari sermaye Ortakların ne kadar bütçeli sermaye ortaya koyacakları da talebe bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
- Sermaye olarak getirilen her şey üzerindeki ortaklık halinde ise sadece mülkiyet söz konusu olmaktadır. Her ortak ise belli bir oranda katılım gösterir, kendi payı üzerinde ise tasarruf hakkı bulunmamaktadır. Bu nedenle de Adi şirket kurmak için geçici ortaklıklar belirlenmeli, sürekli bir ortaklık için düşünülmemelidir.
Ticaret Şirketleri Nasıl Kurulur? Ticari Şirketler Ne Yaparlar?
Ticaret şirketler kendi arasında 2 farklı grupta değerlendirilir. Bunlar Şahıs Şirketler ve Sermaye şirketleridir.
Şahıs Şirketleri:
- Tüzel kişiliği
- Ortakların sorumlulukları sınırsızdır.
- Ortak sayısı genel olarak incelendiğinde azdır ve ortaklık devri de çok zordur.
- Ortakların hepsi onay vermeden ortaklık satılamaz ve devredilemez.
- Şirketten ayrılması karar kılınan bir ortağın şirket ilişkileri nedeniyle 3. Kişilere olan sorumluluğu bir süreliğine eskisi devam eder.
- Ortaklar gerçek kişilerden oluşur.
- 2 Farklı çeşidi bulunur. Bunlar Kollektif Şirket ve Komandit Şirkettir.
Kollektif Şirketler:
- Bir ticari işletme ticari unvan altında açılır.
- Gerçek kişiler tarafından kurulur.
- Ortakların hiçbirinin sorumluluğu, şirket alacaklarına karşı sınırlandırılmamıştır.
- Şirket yönetiminden her ortak sorumlu olmaktadır.
- Bir ortak diğer ortakların onayı olmadan ortaklıktan çıkamaz.
- Yeni ortak alınmasında da tüm ortakların onayı gerekmektedir.
Komandit Şirketler:
- Ortaklardan bir ya da bir kaçının sorumluluğu sınırlı değildir.
- Diğer ortakların sorumlulukları, şirkete katıldıkları sermaye tutarı kadar sınırlı olmaktadır.
- Tüm ortakların gerçek kişi olmaları gerekmektedir.
- Sorumlulukları sınırsız olanlara komandite ortak
- Sorumlulukları sınırlı olanlara komanditer ortak
- Komandite ortakların gerçek kişi olmaları zorunludur.
- Komanditer ortakların hesap denetleme ve kardan sermaye paylarını alma hakları bulunmaktadır.
- Günümüzde Komandit Şirket türü çok nadir bulunmaktadır.
Sermaye Şirketleri
- Sermaye şirketlerinde, ortakların tüm yükümlülükleri şirkete getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye miktarıyla sınırlı olmaktadır.
- Sermaye şirketi kurulduktan sonra ortaklardan biri ayrılırsa ortaklık bozulmamaktadır. Çünkü ortakların şirkette olan payları kişisel olarak değerlendirilmemelidir. Şirket payları satılabilir ya da
- Burada bilinmesi gereken en önemli husus ise sermaye ortaklığı ile şirket yönetimiyle ilgilenmenin aynı olmamasıdır. Ortaklık ikinci plandadır. Önemli olan şirkete getirilen sermayedir.
- Tüm güç sermaye ve yönetimden alınmaktadır. Şirket alacaklarına karşı olarak mal varlığı teminattır.
- 3 çeşidi bulunmaktadır. Bunlar Anonim Şirketler, Limited Şirketler ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler yani Hisseli Şirketler.
Anonim Şirketler:
- En az 5 ortak olması gerekmektedir.
- Ortaklar gerçek ya da tüzel kişiler olabilir.
- Şirketin temel sermayesinin şirket kurulmadan önce belli olması gerekmektedir.
- En az 50.000 TL olması gerekmektedir.
- Temel sermaye ise eşit paylara dağılım vardır.
- Ticari unvanının olması gerekmektedir.
- Çalışma konusu kuruluş aşamasında belli olması gerekmektedir.
- Şirketin 3. Kişilere olan sorumluluğu şirketin mal varlığı ile sınırlı olmaktadır.
- 2 Farklı kuruluş şekli bulunur. Bunlar; Ani ve Tedricidir. Ani kuruluşta, sermayenin hepsi kurucu ortaklar tarafından taahhüt edilmektedir. Aynı zamanda taahhütlerin en az yüzde 25’lik kısmı kuruluştan 3 ay içinde, geriye kalan ise 3 yıl içinde ödeme zorunluluğu bulunmaktadır. Tedrici kuruluşta ise sermayenin tümü kurucu ortaklar tarafından taahhüt edilmez. Sadece onda 1’lik kısmı temin edilir.
Limited Şirketler:
- Ekonomik amaç ve konular olmalıdır.
- Ortak sayısı en az 2, en fazla ise 50 olmalıdır.
- Bankacılık, borsa bankerliği ve sigortacılık ile uğraş gerektirmez.
- Şirket sermayesi ile hisse senedi çıkartılamaz.
- Ortaklık payı farketmeden her bir ortağın mutlaka bir payı olmaktadır.
- Ortaklık payının devri her ortağın onayı ile gerçekleşir.
- Şirketin temel sermayesi, şirket kapsamında zarf, kağıt ya da başka basılı belgelerde belirtilen gibi olmalı, şirket unvanında da kesin olarak limited şirket yazması gerekmektedir.
- Ortak sayısı 20’den fazla olursa minimum 1 tane denetçi olması gerekmektedir.
Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket:
- Sermayesi paylara bölünen, ortaklarından biri ya da birkaç tanesi şirket alacaklarına karşı kollektif şirket, diğerleri ise anonim şirket ortağı gibi sorumlu olan şirket türüdür.
- Bu şirketlerde kolektif şirket ortaklarına benzer şekilde sorumlu olan ortaklara komandite denilir.
- Anonim şirket ortaklarına benzer sorumlu olan kişilere ise komanditer denilir.
- Kooperatifler ise, kişilerin ihtiyaçlarının karşılıklı olarak yardımlaşma yoluyla giderilmesinin sağlanması, ortakların çıkarlarının korunması hedeflenir.
